ไผ่ข้าวหลาม

ไผ่สีสุก (Si Suk Bamboo)

ไผ่สีสุก (Si Suk Bamboo)

ไผ่ข้าวหลาม

ลักษณะ:
- กอ กอใหญ่ แน่น แตกหน่อถี่ โตเร็ว ดูแลง่าย
- ลำต้น ลำขนาดกลาง–ใหญ่ ทรงกระบอกตรง เปลือกบาง ผิวเรียบ สีเขียวอ่อน–เขียวอมเหลือง เมื่อตากแห้งจะกลายเป็นสีเหลืองทองนวลสวย
- ใบ ใบเรียวยาว สีเขียวเข้ม
ประโยชน์การใช้งาน:
- ลำตรง ปลอกง่าย ผ่าไม่ยาก
- เปลือกบาง เมื่อเผาไม่แตกง่าย
- มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ จากผิวไม้ไผ่ ช่วยเพิ่มกลิ่นหอมให้ข้าวหลาม
- ไม่ติดเขม่าไฟมาก และไม่ทำให้รสข้าวหลามเปลี่ยน
ขนาดที่ใช้:
- เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5 – 2.5 นิ้ว
- ความยาวลำสำหรับทำข้าวหลามโดยเฉลี่ย 20–30 ซม. ต่อกระบอก
จุดเด่นเพิ่มเติม:
- เป็นพันธุ์พื้นบ้านที่หาได้ง่ายในหลายพื้นที่ของไทย
- ใช้ได้ทั้ง ทำข้าวหลามเปลือก และข้าวหลามปอกเปลือก
- ลำสุกกำลังดีเมื่อสุกด้วยไฟถ่าน ไม่แตกหักง่าย
- ใช้ซ้ำได้ 1–2 ครั้งถ้าดูแลดี

ไผ่ป่า (Forest Bamboo)

ไผ่ป่า (Forest Bamboo)

ไผ่ข้าวหลาม

ลักษณะ:
- กอ กอขนาดใหญ่ แตกหน่อกระจาย กอโปร่ง พบทั่วไปในป่าธรรมชาติ
- ลำต้น ลำขนาดกลาง ผิวลำมีคราบขาวหรือฝ้า ข้อค่อนข้างถี่ สีเขียวเทาอ่อนหรือเขียวปนเหลือง ลำตรง ผิวค่อนข้างเรียบ
- ใบ ใบเล็ก เรียวยาว สีเขียวเข้ม ออกแน่นตามยอด
ประโยชน์การใช้งาน:
- นิยมใช้ ในพื้นที่ภาคเหนือ–อีสาน ทำข้าวหลามแบบพื้นบ้าน
- ลำบาง เบา ไม่แตกง่ายขณะเผา
- เผาแล้วมีกลิ่นหอมไม้ไผ่เฉพาะตัว
- เหมาะกับข้าวหลามเปลือก (ข้าวหลามที่เผาทั้งเปลือกไม่ปอก)
ขนาดที่ใช้:
- เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5 – 2 นิ้ว
- ความยาวลำเฉลี่ย 20–25 ซม. หรือแล้วแต่ภูมิภาคและรูปแบบข้าวหลาม
จุดเด่นเพิ่มเติม:
- หาได้ง่ายตามป่าธรรมชาติ โดยไม่ต้องปลูก
- ลำมีความแข็งแรงพอสมควร และ มีกลิ่นหอมแบบธรรมชาติของไม้ป่า
- เมื่อสุกแล้วข้าวหลามจะได้ กลิ่นและรสชาติแบบดั้งเดิมของพื้นถิ่น
- นิยมใช้ในงานบุญ งานประเพณีพื้นบ้าน เช่น บุญเดือนสาม ขึ้นปีใหม่ไทย

เป็นไผ่พื้นเมืองที่พบได้ตามธรรมชาติ และยังคงนิยมใช้ในชุมชนชนบทหลายพื้นที่

ไผ่ข้าวหลามกาบแดง (Red Sheath Bamboo)

ไผ่ข้าวหลามกาบแดง (Red Sheath Bamboo)

ไผ่ข้าวหลาม

ลักษณะ:
- กอ กอขนาดกลาง แตกหน่อถี่บริเวณโคนกอ ขยายตัวช้า
- ลำต้น ลำตรง ขนาดกลาง–เล็ก ผิวเรียบ ข้อถี่ สีเขียวอมแดงหรือเขียวเข้ม จุดเด่นคือ “กาบไผ่” (ใบหุ้มลำ) มีสีแดงอมน้ำตาลหรือแดงจัด
- ใบ ใบเล็ก เรียวยาว สีเขียวเข้ม
ประโยชน์การใช้งาน:
- เป็นพันธุ์ที่ เปลือกบาง–กรอบ ปอกง่าย
- นิยมทำ ข้าวหลามปอกเปลือก (ข้าวหลามที่ปอกออกก่อนเสิร์ฟ)
- เมื่อนำไปเผาจะไม่แตกง่าย ลำไม่เปราะ ไม่ไหม้เร็ว
- ลำให้ กลิ่นหอมเฉพาะตัวของกาบแดง เมื่อนำไปเผา
ขนาดที่ใช้:
- เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.2 – 2 นิ้ว
- ความยาวลำที่ใช้ทำข้าวหลาม 18 – 25 ซม.
จุดเด่นเพิ่มเติม:
- สีแดงของกาบไผ่ทำให้สังเกตง่ายว่าเป็นไผ่เฉพาะสำหรับทำข้าวหลาม
- ลำแข็งแรงพอประมาณ ปอกง่ายกว่าไผ่สีสุก
- นิยมมากในบางพื้นที่ เช่น ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี
- ใช้ทำข้าวหลามทั้งขายตลาดทั่วไป และงานบุญพื้นถิ่นแบบดั้งเดิม

เป็นพันธุ์เฉพาะที่ขึ้นชื่อในด้านการทำข้าวหลามโดยเฉพาะ

ไผ่ข้าวหลามเปราะ (Soft-Split Bamboo)

ไผ่ข้าวหลามเปราะ (Soft-Split Bamboo)

ไผ่ข้าวหลาม

ลักษณะ:
- กอ กอเล็กถึงกลาง แตกหน่อถี่ ขยายตัวรวดเร็ว ปลูกง่าย
- ลำต้น ลำเล็ก–กลาง ลำตรง สีเขียวอ่อนจนถึงเขียวอมเหลือง ผิวเปลือกบางมาก เนื้อเปราะกำลังดี เมื่อตากแห้งจะเหลืองนวล
- ใบ ใบเรียว สีเขียวอ่อน โปร่งบาง มองทะลุถึงลำได้ชัด
ประโยชน์การใช้งาน:
- เหมาะอย่างยิ่งสำหรับ ทำข้าวหลามปอกเปลือก หรือข้าวหลาม "ช็อต" (แบบสั้น)
- ลำไผ่ เปลือกบาง ปอกง่ายมาก ด้วยมือเปล่าหรือมีดเล็ก
- ไม่แตกง่ายตอนเผา แต่ปอกได้ง่ายเมื่อสุก
- ให้กลิ่นอ่อน ๆ แบบไม้ไผ่สด ไม่รบกวนรสของข้าวหลาม
ขนาดที่ใช้:
- เส้นผ่านศูนย์กลาง 1 – 1.5 นิ้ว
- ความยาวที่ใช้ทำข้าวหลาม 15 – 25 ซม. นิยมทำแบบสั้นกะทัดรัด
จุดเด่นเพิ่มเติม:
- ปอกเปลือกง่ายเหมาะสำหรับร้านอาหาร หรือขายข้าวหลามแบบพร้อมทาน
- ลำบางสม่ำเสมอ จึง ดูเรียบร้อยและสะอาดเมื่อนำเสนอในตลาดพรีเมียม
- ปลูกได้ดีในดินร่วนเบาและแดดจัด
- นิยมมากในพื้นที่ ตลาดข้าวหลามแปรรูปหรือแพ็กกล่อง

มีชื่อเสียงด้านความ “เปราะบางพอดี ” ของลำที่เหมาะกับข้าวหลามแบบปอกง่าย

ไผ่ซางหม่น (Sang Mon Bamboo)

ไผ่ข้าวหลาม

ลักษณะ:
- กอ กอขนาดกลางถึงใหญ่ แตกหน่อแน่น โตเร็ว ทนแดด ทนแล้ง
- ลำต้น ลำตรง แข็งแรง สีเขียวเข้ม มีลักษณะเด่นคือ มีแป้งขาวเกาะผิวลำ ลำมีขนาดกลาง–ใหญ่ เนื้อค่อนข้างหนา
- ใบ ใบเล็ก เรียวยาว ทรงพุ่มไม่แน่นมาก
ประโยชน์การใช้งาน:
- ส่วน ลำอ่อน–ลำใหม่ ที่ยังไม่แข็งมากสามารถนำมาใช้ทำข้าวหลามได้ดี
- เผาแล้วไม่แตกง่าย ลำแน่น ให้ความร้อนสม่ำเสมอ
- มีความเหนียวแต่ไม่เปราะ ช่วยรักษา ความชุ่มชื้นในข้าวหลาม ได้ดี
- เหมาะกับ ข้าวหลามเปลือก (ไม่ปอก)
ขนาดที่ใช้:
- เส้นผ่านศูนย์กลาง 2 – 3 นิ้ว
- ความยาวลำที่ใช้ทำข้าวหลาม 20 – 30 ซม. แล้วแต่รูปแบบ
จุดเด่นเพิ่มเติม:
- ลำแข็งแรง ไม่โก่งงอง่าย ให้ความมั่นใจเวลานำไปเผาไฟแรง
- เป็นไผ่สารพัดประโยชน์ ใช้ได้ทั้งทำโครงสร้าง งานก่อสร้าง และข้าวหลาม
- หากเลือกเก็บลำอ่อนช่วงฤดูฝน จะได้ลำเหมาะกับการทำข้าวหลามโดยเฉพาะ
- นิยมใช้ในพื้นที่ แถบภาคกลาง ภาคอีสาน และตลาดเกษตรอินทรีย์

แม้จะขึ้นชื่อเรื่องลำไผ่แข็งแรงสำหรับงานโครงสร้าง แต่ก็มีลักษณะบางช่วงที่เหมาะกับการทำข้าวหลามเช่นกัน