การเก็บเกี่ยวผลผลิตไผ่

การเก็บเกี่ยวผลผลิตไผ่

การเก็บเกี่ยวผลผลิตจากไผ่สามารถทำได้หลายรูปแบบ ขึ้นกับวัตถุประสงค์ เช่น เก็บหน่อเพื่อบริโภค–จำหน่าย, ตัดลำใช้ในงานก่อสร้าง–จักสาน, หรือใช้กิ่ง–เหง้าเพื่อขยายพันธุ์

การตัดหน่อ

  1. เริ่มตัดได้หลังจากปลูก 1.5–2 ปีขึ้นไป
  2. เก็บในช่วง ต้นฤดูฝน – ปลายฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงแตกหน่อมากที่สุด
  3. ตัดหน่อช่วงเช้าจะได้คุณภาพดี อย่าให้โดนแดด เพื่อลดการสูญเสียน้ำ
  4. ตัดหน่อสูง 20-60 ซม.แล้วแต่ชนิดไผ่
  5. ตัดหน่อ 60-70% ของปริมาณหน่อที่ออก
  6. หน่อเล็กตัดด้วยมีดสแตนเลส หน่อใหญ่ตัดด้วยเสียม
  7. ใช้มีดตัดให้ชิดพื้น (ไม่ให้ตัดลึกจนโดนเหง้า)
  8. หลีกเลี่ยงการเหยียบหรือหักหน่อจากโคน เพราะจะทำให้เหง้าเสียหาย
  9. คัดเลือกหน่อสมบูรณ์ ปลายแหลม เปลือกใส

การตัดลำไผ่

  1. ตัดลำที่อายุ 2.5 - 3 ปี เป็นช่วงที่เนื้อไม้แน่น แข็งแรง เหมาะกับงานโครงสร้างและจักสาน
  2. หากตัดอายุน้อยเกินไป ลำจะอ่อน เปราะ และหดตัวมากเมื่อแห้ง
  3. ตัดช่วงโคนติดพื้นให้ได้มากที่สุด
  4. ตัดลำไผ่ช่วงหน้าแล้งดีที่สุด
  5. ตัดลำปิดข้อทั้งโคนทั้งปลาย กันลำแตกช่วงขนย้าย
  6. คัดเฉพาะลำที่ตรง แข็งแรง ไม่มีรอยแตกหรือโรค
  7. ตัดเฉพาะลำแก่ในแต่ละกอ ไม่ตัดลำอ่อนหรือใหม่เกินไป
  8. หลังตัด ควรนำไปบ่ม หรือตากลดความชื้นก่อนใช้งานหรือส่งจำหน่าย

การตัดกิ่งชำ

  1. ตัดจากลำไผ่อายุ 8–12 เดือน (ยังเขียว ไม่แก่)
  2. ตัดเฉียงเล็กน้อยใต้ข้อล่างเพื่อให้ออกรากง่าย
  3. กิ่งชำที่ดีจะต้องมีตาสมบูรณ์ ไม่แห้ง ไม่บอด
  4. ควรตัดในช่วงเช้า และชำทันทีหรือแช่น้ำก่อนชำ หากไม่ใช้ทันที ควรเก็บในที่ร่มและพรมน้ำเป็นระยะ
  5. ตัดให้ติดลำต้นหรือติดข้อด้วยยิ่งดี
  6. ตัดกิ่งชำที่ไม่อ่อนเกินไป (กาบหลุด) และไม่แก่เกินไป (สีเริ่มเหลือง)
  7. ตัดใบออกให้หมดกันคายน้ำ
  8. ตัดยาว 3 - 4 ข้อ จากช่วงโคนกิ่ง

การขุดเหง้า

  1. ขุดเหง้า ควรเริ่มเดือนมีนาคม – พฤษภาคม
  2. ดินยังชื้น ขุดง่าย และเหง้ายังไม่หยุดเจริญเติบโต
  3. ลำที่ขุด ต้องเป็นลำของปีล่าสุด
  4. ใช้จอบหรือเสียมขุดลึกประมาณ 30–50 ซม. โดยรอบ
  5. เลือกเหง้าที่มี รากหลัก + ตา + หน่ออ่อน อย่างน้อย 1–2 ตา
  6. ตัดสูง 0.50 - 1.00 ม.
  7. ตัดใบออกให้หมด
  8. ตัดลำสูงจากข้อไม่เกิน 5 ซม.
  9. เหง้าที่ขุดแล้วควรชำทันที หรือคลุมวัสดุชื้นเพื่อป้องกันรากแห้ง

แนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพ

  1. วางแผนตัดแบบหมุนเวียน แยกแปลงหรือหมุนกอ เพื่อไม่ให้กอใดกอหนึ่งโทรม
  2. จดบันทึกอายุลำ/หน่อ เพื่อใช้วางแผนเก็บเกี่ยวล่วงหน้า
  3. ใช้เครื่องมือที่ สะอาด คม และเหมาะสม เช่น มีดเคียว, เลื่อยญี่ปุ่น
  4. หากทำเชิงธุรกิจ ควรจัด พื้นที่พักผลผลิต (ตัด–ล้าง–บ่ม–บรรจุ) ให้เป็นระบบ
  5. เก็บหน่อเช้า–เย็น ใส่กระสอบ/ลังโปร่ง คลุมผ้าเปียกและแช่เย็นเพื่อยืดอายุ
  6. ตัดลำในช่วงเดือนที่เหมาะสม (เช่น ฤดูหนาว ลำจะแข็งแรง น้ำในลำต่ำ) เพื่อลดการหดตัว/บิดตัวหลังตัด